Spis Treści
Gdynia, młode miasto o niezwykłej historii, jest prawdziwą perłą modernizmu na polskim wybrzeżu. Jej architektura odzwierciedla dynamiczny rozwój II Rzeczypospolitej oraz dążenie do nowoczesności i funkcjonalizmu. Spacerując ulicami Gdyni, możemy podziwiać liczne budynki, które stały się ikonami polskiego modernizmu.
Początki Gdyni i rozwój urbanistyczny
Gdynia, z małej wioski rybackiej, przekształciła się w dynamicznie rozwijające się miasto portowe w latach 20. i 30. XX wieku. Decyzja o budowie portu morskiego była kluczowa dla rozwoju miasta, które miało stać się “oknem na świat” odrodzonej Polski. Plan urbanistyczny Gdyni, opracowany przez architektów takich jak Roman Feliński i Adam Kuncewicz, zakładał nowoczesne podejście do przestrzeni miejskiej, z wyraźnym podziałem na strefy mieszkalne, administracyjne, przemysłowe i rekreacyjne.
reklama
Charakterystyka architektury modernistycznej
Modernizm, jako styl architektoniczny, rozwijał się w Europie w latach 20. i 30. XX wieku. Charakteryzował się prostotą form, funkcjonalnością oraz odrzuceniem zbędnych ozdobników. W Gdyni modernizm przejawiał się w:
- Prostych, geometrycznych formach – budynki o kubicznych kształtach, z płaskimi dachami i gładkimi elewacjami.
- Dużych przeszkleniach – stosowanie dużych okien zapewniało naturalne doświetlenie wnętrz.
- Funkcjonalnym układzie przestrzennym – przemyślane rozplanowanie wnętrz, dostosowane do potrzeb użytkowników.
- Minimalistycznych detalach – ograniczenie dekoracji na rzecz podkreślenia walorów materiałów i konstrukcji.
Te cechy sprawiły, że Gdynia stała się symbolem nowoczesności i postępu w architekturze miejskiej.
Wybrane przykłady modernistycznych budynków w Gdyni
1. Budynek Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS)
Zlokalizowany przy ulicy 10 Lutego 24, budynek ZUS został wzniesiony w 1936 roku. Jego charakterystyczna bryła z zaokrąglonym narożnikiem i horyzontalnymi pasami okien jest doskonałym przykładem modernizmu. Budynek pełnił funkcje biurowe i do dziś zachwyca swoją elegancją.
2. Kamienica Pręczkowskich
Położona przy Skwerze Kościuszki 10-12, kamienica została zbudowana w latach 30. XX wieku. Jej modernistyczna forma z charakterystycznymi balkonami i dużymi oknami odzwierciedla dążenie do funkcjonalności i estetyki.
3. Dom Żeglarza Polskiego
Znajdujący się przy ulicy Jana z Kolna 25, Dom Żeglarza Polskiego został ukończony w 1939 roku. Budynek łączy w sobie elementy modernizmu z funkcjonalizmem, służąc jako miejsce spotkań i edukacji dla żeglarzy.
4. Budynek Banku Polskiego
Usytuowany przy ulicy 10 Lutego, budynek Banku Polskiego reprezentuje klasycyzm akademicki z elementami modernizmu. Jego monumentalna fasada i eleganckie wnętrza świadczą o prestiżu instytucji finansowej w międzywojennej Gdyni.
5. Kamienica Orłowskich
Położona przy ulicy Świętojańskiej 68, kamienica została wzniesiona w 1936 roku. Jej modernistyczna bryła z charakterystycznymi zaokrągleniami i dużymi oknami jest przykładem luksusowej architektury mieszkalnej tamtych lat.
Gdynia na liście UNESCO
W uznaniu unikalnej wartości architektonicznej, modernistyczne śródmieście Gdyni zostało w 2015 roku wpisane na listę pomników historii Polski. W 2019 roku znalazło się również na liście informacyjnej UNESCO jako przykład budowy zintegrowanej społeczności. To wyróżnienie podkreśla znaczenie Gdyni jako miasta, które w krótkim czasie stało się symbolem nowoczesności i postępu.
Podsumowanie
Architektura Gdyni jest świadectwem dynamicznego rozwoju Polski w okresie międzywojennym oraz dążenia do nowoczesności i funkcjonalizmu. Modernistyczne budynki miasta nie tylko spełniały swoje funkcje użytkowe, ale również stały się symbolem ambitnej wizji urbanistycznej i architektonicznej, która do dziś przyciąga turystów i miłośników modernizmu.
Zdjęcie Główne: Gdynia.pl | Autor: Karol Stańczak
